حمل و نقل هوایی چیست ؟
حمل و نقل هوایی به فرآیند جابجایی کالاها یا مسافران از یک نقطه به نقطه دیگر با استفاده از وسایل نقلیه هوایی نظیر هواپیماها گفته میشود. این روش یکی از سریعترین و معتبرترین شیوههای حمل و نقل در دنیا به حساب میآید و به ویژه در شرایطی که زمان و امنیت اهمیت بالایی دارند، انتخاب اول به شمار میرود. حمل و نقل هوایی به دو دسته اصلی تقسیم میشود: حمل مسافری و حمل بار. در ادامه بیشتر به حمل و نقل هوایی بار و کالا خواهیم پرداخت، که به انتقال انواع کالاهای تجاری از یک نقطه به نقطه دیگر میپردازد.
حمل و نقل هوایی، به خصوص در تجارت بینالمللی، اهمیت ویژهای دارد زیرا امکان انتقال سریع و ایمن کالاها از قارهای به قاره دیگر را فراهم میکند. این سرویسها میتوانند شامل حمل و نقل کالاهای حساس به زمان، مانند داروها، قطعات صنعتی، مواد غذایی و کالاهای لوکس باشند. در حالی که روشهای دیگر حمل و نقل مانند حمل دریایی و زمینی از نظر هزینه مقرون به صرفهتر هستند، حمل هوایی مزیت سرعت بالا را ارائه میدهد که در بسیاری از موارد تعیینکننده است.

تاریخچه حمل و نقل هوایی
تاریخ حمل و نقل هوایی به اواسط قرن بیستم باز میگردد، زمانی که اولین هواپیماها برای حمل و نقل مسافران و محمولهها به کار گرفته شدند. اما رشد جدی این صنعت از اوایل قرن بیستم آغاز شد. اولین پرواز تجاری بار در سال ۱۹۱۰ توسط یک شرکت آمریکایی به نام “آئرواپلان” صورت گرفت که بارها را با استفاده از هواپیماهای کوچکی که توانایی حمل محمولههای سبک را داشتند، حمل میکرد.
در دهههای بعد، پیشرفتهای فنی و توسعه خطوط هوایی مختلف باعث رشد شگرف این صنعت شد. اولین پروازهای تجاری بینالمللی در دهه ۱۹۲۰ میلادی آغاز شدند. این پروازها ابتدا تنها به حمل مسافران اختصاص داشتند اما به زودی خطوط هوایی متوجه پتانسیل بالای بازار حمل و نقل کالاها شدند و به این بخش نیز توجه ویژهای کردند.
پیشرفتهای فنی همچنان ادامه یافت و با بهبود موتورهای هواپیما و سیستمهای ناوبری، سرعت و ظرفیت حمل بار افزایش یافت. در دهه ۱۹۵۰ میلادی، هواپیماهای باری مخصوص به منظور حمل محمولههای تجاری طراحی شدند. این هواپیماها به دلیل توانایی حمل مقادیر زیادی کالا، در صنعت حمل و نقل هوایی تحول بزرگی ایجاد کردند.
تا دهه ۱۹۷۰ میلادی، صنعت حمل و نقل هوایی در سطح جهانی شکوفا شد و شرکتهای مختلف هواپیمایی خدمات متنوعی را به مشتریان خود ارائه دادند. امروزه حمل و نقل هوایی در سطح بینالمللی به یکی از مهمترین بخشهای تجاری تبدیل شده است.
انواع حمل و نقل هوایی
حمل و نقل هوایی میتواند به چندین دسته مختلف تقسیم شود که هرکدام ویژگیها و خصوصیات خاص خود را دارند. بهطور کلی، حمل و نقل هوایی را میتوان به دو نوع عمده تقسیم کرد: حمل و نقل مسافری و حمل و نقل بار .
۱- حمل و نقل مسافری
حمل و نقل مسافری یکی از قدیمیترین و رایجترین نوع حمل و نقل هوایی است. در این نوع حمل و نقل، هواپیما بهطور اختصاصی برای جابجایی مسافران استفاده میشود. خطوط هوایی متعددی وجود دارند که پروازهای روزانه و منظم برای مسافران از شهرهای مختلف دنیا به یکدیگر انجام میدهند. این پروازها ممکن است در داخل یک کشور باشند یا بین کشورهای مختلف صورت بگیرند.
۱- حمل و نقل بار و کالا
حمل و نقل بار و کالا یکی از ارکان اصلی تجارت جهانی است. در این نوع حمل و نقل، هواپیماها برای جابجایی انواع مختلف کالاها از جمله مواد غذایی، قطعات صنعتی، لوازم الکترونیکی، داروها و حتی کالاهای فاسدشدنی به کار میروند. این نوع حمل و نقل به دلیل سرعت بالا و امنیت زیاد، برای کالاهایی که نیاز به تحویل فوری دارند انتخاب مناسبی است.
انواع حمل و نقل هوایی از نظر حق مالکیت
حمل و نقل هوایی میتواند از نظر مالکیت به دو دسته تقسیم شود:
۱. حمل و نقل هوایی عمومی : در این نوع حمل و نقل، هواپیماهای تجاری بهطور عمومی برای جابجایی بار و مسافران استفاده میشوند. شرکتهای هواپیمایی تجاری این خدمات را ارائه میدهند و معمولاً برنامهریزی پروازی منظمی دارند.
۲. حمل و نقل هوایی خصوصی : این نوع حمل و نقل بهطور معمول توسط شرکتها یا افرادی استفاده میشود که بهطور اختصاصی نیاز به حمل بار دارند. هواپیماهای خصوصی یا اجارهای میتوانند بارهایی را که نیاز به حمل سریع دارند یا مسافتهای طولانی را طی میکنند، منتقل کنند.

روش های اصلی حمل و نقل هوایی
حمل و نقل هوایی بهطور کلی به چند روش مختلف انجام میشود که بسته به نوع محموله و مقصد، ممکن است از یکی از این روشها استفاده شود.
۱- حمل و نقل هوایی با استفاده از پرواز های چارتر
پروازهای چارتر، پروازهایی هستند که بهطور اختصاصی برای حمل محمولههای خاص یا گروهی از مسافران برنامهریزی میشوند. این نوع پروازها معمولاً توسط شرکتهای هواپیمایی بهطور سفارشی انجام میشوند و هزینهها میتوانند بسته به تقاضا و زمان برنامهریزی تغییر کنند. پروازهای چارتر معمولاً بهدلیل انعطافپذیری بالا و عدم محدودیت زمانی نسبت به پروازهای سیستمی برای حمل بارهای خاص انتخاب میشوند.
۲- حمل و نقل هوایی با استفاده از پرواز های سیستمی
پروازهای سیستمی، پروازهایی هستند که از قبل برنامهریزی و سازماندهی شدهاند و معمولاً در مسیرهای خاص بهطور منظم اجرا میشوند. این پروازها برای انتقال مسافران و کالاها بهصورت منظم و طبق زمانبندی معین انجام میشوند و معمولاً شرکتهای هواپیمایی این پروازها را بهطور مستمر و در فواصل زمانی مشخص ارائه میدهند. حمل بار از طریق پروازهای سیستمی بهویژه برای کالاهای معمولی و غیر اورژانسی مناسب است.
۳- حمل و نقل هوایی با استفاده از پرواز های بازرگانی
پروازهای بازرگانی، همانطور که از نامشان پیداست، بهطور معمول به حمل و نقل کالاهای تجاری اختصاص دارند. این پروازها مخصوصاً برای حمل محمولههای صادراتی و وارداتی در نظر گرفته شدهاند و میتوانند در قالب خدمات حمل و نقل بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم انجام شوند. این پروازها بهطور معمول بین کشورهای مختلف یا در داخل یک کشور بهطور مکرر انجام میشود.
۴- کارگو (Cargo)
کارگو یا حمل بار بهطور خاص به حمل محمولههایی گفته میشود که بهطور غیر مسافری به وسیله هواپیما منتقل میشوند. این روش حمل و نقل بهویژه برای کالاهایی که نیاز به سرعت بالا دارند، مثل مواد دارویی، قطعات حساس صنعتی، کالاهای لوکس و محصولات کشاورزی استفاده میشود. کارگو میتواند از طریق پروازهای اختصاصی و باری انجام شود.
۵- فریت (Freight)
فریت بهطور معمول برای حمل کالاهای حجیم و سنگین استفاده میشود که نیاز به حمل با حجم بالا و بهطور عمده دارند. این روش بیشتر برای انتقال محمولههای سنگین مانند ماشینآلات، قطعات صنعتی بزرگ و تجهیزات سنگین کاربرد دارد. فریت معمولاً از طریق پروازهای ویژه باری انجام میشود که ظرفیت بسیار بالاتری نسبت به پروازهای معمولی دارند.